نخستین و بزرگ‌ترین مرکز آموزش عالی منابع طبیعی ایران به شمار می رود. این بخش با نام دانشکده جنگلداری در سال 1345 ایجاد شد و از سال 1351 به دانشکده منابع طبیعی تغییر نام داد. پیش از این رشته جنگل و مرتع از سال 1321 در دانشکده کشاورزی کرج دایر بوده و انستیتو جنگل و مرتع نیز به‌منظور تحقیقات در این زمینه از سال 1342 دایر شده بود. این دانشکده هم‌اکنون در پنج گروه آموزشی احیا مناطق خشک و کوهستانی، گروه های آموزشی مهندسی جنگلداری و اقتصاد جنگل، شیلات، محیط‌زیست، علوم و صنایع چوب و کاغذ در 5 گرایش رشته کارشناسی، 8 رشته کارشناسی ارشد و 5 رشته دکتری به آموزش دانشجویان می پردازد.

تاریخچه ی دانشکده ی منابع طبیعی وگروه های آموزشی

تا سال 1300 هیچ‌گونه سازمان مسئولی برای حراست و نگهداری جنگل‌ها، این ثروت عظیم ملی در کشور نبود. تا این زمان چنین باور شده بود که جنگل‌ها سفره گسترده سبزی هستند که هر کسی حق دارد از آن‌ها برابر نیازهای خویش به‌دلخواه استفاده کند، به این سبب برای بریدن درخت های سرسبز و چه‌بسا گونه های پرارزش کمیاب به‌آسانی به دل جنگل ها هجوم می‌بردند و بی‌رحمانه آن‌ها را قطع می کردند.

در سال 1302 دولت برای حراست جنگل ها و ایجاد تشکیلات قانونی، هانس شریکر، تبعه اتریش را استخدام کرد و به دنبال آن یک نفر آلمانی به نام فندم هاکن را نیز به همین منظور به مدت سه سال به استخدام خود درآورد،تا در مورد جنگل های شمال کشور دست به اقدامات اساسی بزنند. در سال 1310 مهندس کریم ساعی برای تحصیل در رشته جنگل و جنگلداری جزو گروه چهارم دانشجویان اعزامی وقت، روانه فرانسه شد. وی مدتی در مدرسه منپلیه و انستیتوی ملی آگرونومیک پاریس به تحصیل مشغول شد و سپس برای ادامه تحصیل در رشته جنگل به آمریکا رفت و پس از برگشت به ایران به نام نخستین مدرس جنگل در مدرسه عالی فلاحت و صنایع روستایی کرج کار خود را آغاز کرد. در سال 1318 اداره کل کشاورزی، سرپرستی دایره جنگل را به مهندس ساعی سپرد. در سال 1321 برای نخستین بار قوانینی در مورد جنگل های کشور آماده اجرا شد و در سال 1324 با تلاش های خستگی ناپذیر استاد کریم ساعی بنگاه جنگل های ایران تأسیس و ریاست آن نیز به وی واگذار شد، او در سال 1328 آزمایشگاه های جنگل و چوب شناسی در دانشکده کشاورزی کرج را به وجود آورد و به تدریس پرداخت. زنده‌یاد استاد کریم ساعی نخستین کسی است که آموزش دانش جنگل، جنگلبانی و مدیریت قانون مند آن را در کشور پی ریزی کرد و در طول زندگی کوتاه پرفرازونشیب ولی مؤثر خود، خدمات ارزنده‌ای را به کشور عرضه نمود و سرانجام در چهارم دی ماه سال 1331 هنگام برگشت مأموریت شیراز بر اثر سقوط هواپیما بر روی ریگزارهای سرد رودخانه کن تهران شهید گونه چشم از جهان فروبست. جنازه نخستین بانی علوم جنگل ایران بر دوش دانشجویان کشاورزی آن زمان با احترام تمام حمل و در محل جنگل مصنوعی دانشکده کشاورزی کرج، که خود آن را احداث کرده بود در کنار آرامگاه شریکر در جنگل سرو سیمین که خود تاسیس کرده بود به خاک سپرده شد.

پس از شادروان استاد کریم ساعی به سال 1334، تدریس جنگل و چوب شناسی بر عهده شاگردش دکتر رضا حجازی سپرده شد. وی برای گسترش و تجهیز آزمایشگاه جنگل و چوب شناسی تلاش های فراوانی کرد، ازجمله درزمانی که ریاست دانشکده کشاورزی به عهده مرحوم دکتر محمدحسن مهدوی اردبیلی بود، دوره آموزشی تخصصی جنگل را در دانشکده را دایر کرد و سرانجام در سال 1338 نخستین دانش‌آموختگان متخصص در رشته جنگل آماده خدمت در کشور شدند.

در سال 1341 دولت ها جنگل ها و مراتع کشور را ملی اعلام کرد و به دنبال آن اهمیت جنگل ها بیش از پیش آشکار و نیاز به تأسیس دانشکده های جنگلداری و تربیت متخصص برای جنگلبانی بیشتر احساس شد. در 12 مهرماه 1342 دکتر سید رضا حجازی استاد دانشکده کشاورزی کرج طرح انستیتوی جنگل و مراتع وابسته به دانشکده کشاورزی را آماده اجرا کرد و برای رسیدن به هدف های آن از سازمان خواروبار و کشاورزی جهانی درخواست کمک کرد. این سازمان بین المللی نیز ضمن عقد قرارداد همکاری های فنی، علمی و اجرایی، در مدت 6 سال، شش استاد خارجی را به همین منظور روانه ایران کرد. مرحوم پرفسور ترگریو سمت ریاست امور خارجی انستیتو را داشت و مدیریت داخلی آن را به حبیب‌الله ثابتی؛ استاد آن زمان دانشکده کشاورزی به مدت یک سال به عهده گرفت.

نظر به اهمیت جنگل در کشور، در زمان ریاست مهندس ابراهیم ریاحی در دانشکده کشاورزی حدود 8000 هکتار جنگل آموزشی و پژوهشی واقع در خیرود کنار نزدیک نوشهر، از سوی مقامات وزارت کشاورزی در اختیار انستیتوی جنگل گذاشته شد. این اقدام توان آموزشی و پژوهشی این موسسه نوبنیاد و بعدها دانشکده منابع طبیعی را بسیار افزایش داد.

در سال 1343 ریاست انستیتوی جنگل به عهده سید رضا حجازی واگذار شد و در سال 1345 این انستیتو به دانشکده جنگلداری تبدیل شد و ساختمان جدیدی برای آن ساخته شد. در سال‌های نخستین، این دانشکده در سال در حدود 50 نفر دانشجو تربیت و برای رفع نیازهای کشور آماده کار نموده است.

 در سال 1347 ریاست دانشکده به دکتر عزیز اصلی سپرده شد. در زمان ایشان دانشکده جنگلداری به دانشکده منابع طبیعی تغییر نام داد. وی مانند دیگر دانشکده های دانشگاه تهران، گروه آموزشی مربوط به این دانشکده را به وجود آورد.  در این زمان دوره فوق‌لیسانس جنگلداری و اقتصاد جنگل ایجاد شد و گروه آموزشی جنگلداری، چوب شناسی و صنایع چوب، مرتع و آبخیزداری و همچنین رشته بهسازی طبیعت نیز دایر شد.

گروه آموزشی احیا مناطق خشک و کوهستانی

با توجه به اهمیت حفظ، احیاء و بهره برداری مناسب از منابع طبیعی و به‌منظور تربیت نیروهای متخصص در زمینه مدیریت مراتع، آبخیزها و بیابان های کشور، این گروه در سال 1342 راه اندازی شد. هرچند که مدیریت حوزه آبخیز، مراتع و بیابان ها را نیز در برمی‌گیرد، اما برای تخصصی کردن دوره های آموزشی، فعالیت ها در سه بخش مرتع داری، آبخیزداری و بیابان-زدایی انجام می شود.

رشته بیابان زدایی برای آموزش افراد متخصص به‌منظور کنترل بیابان زایی و کاهش اثرگذاری های آن انجام شده است. درس های آموزشی این رشته طوری برنامه ریزی شده تا دانشجویان با عناصر تشکیل‌دهنده بوم نظام (اکوسیستم)های بیابانی (عناصر طبیعی و انسانی) آشنا شده و فنون حفاظت از اراضی و جلوگیری از روند بیابانی شدن را فرا گیرند. دانش‌آموختگان آن می توانند در مراکز تحقیقاتی و اجرایی در زمینه تهیه و اجرای طرح های مدیریت مناطق بیابانی فعالیت کنند.

آبخیزداری یا مدیریت حوزه آبخیز رشته ای است که هدف آن شناخت جامع حوزه آبخیز از نظر قابلیت ها و محدودیت ها و در نهایت مدیریت جامع منابع آب و خاک در کشور می باشد. سرفصل های این رشته طوری برنامه ریزی شده است که دانش-آموختگان پس از فراغت از تحصیل در مراکز تحقیقاتی و اجرایی در زمینه طرح های آبخیزداری و دیگر برنامه های مدیریت حوزه آبخیز فعالیت کنند.

رشته مرتع داری نیز به‌منظور تربیت نیروهای متخصص در زمینه مدیریت مراتع ایجاد شده است. در این رشته، دانش-آموختگان بینش و آگاهی لازم در زمینه های شناخت بوم نظام های مراتع و روابط بین اجزای تشکیل‌دهنده آن (عامل های محیطی، پوشش های گیاهی، دام و حیاط وحش) حفاظت، بهره برداری و اصلاح مراتع، شناسایی گیاهان مرتعی، گیاهان دارویی و صنعتی، مسائل اجتماعی و فرهنگی مناطق دامداری و عشایری را به دست می آورند و به اهمیت مراتع در حفاظت محیط‌زیست بوم گردشگری (اکوتوریسم)، تنوع زیستی، تولید فرآورده های گیاهی و دامی پی خواهند برد. دانش آموختگان این رشته می توانند در زمینه طرح های مرتع داری، طراحی و اجرای برنامه های اصلاحی بیولوژیک و تعیین قابلیت مراتع برای استفاده های چندمنظوره و دیگر برنامه های مدیریت مراتع فعالیت کنند.

گروه آموزشی جنگلداری و اقتصاد جنگل

آموزش جنگلداری با ایجاد رشته جنگل و مرتع در سال 1321 در دانشکده کشاورزی آغاز شد. در سال 1342 انستیتو جنگل و مرتع جانشین گروه جنگلداری در دانشکده کشاورزی شد و در نهایت در سال 1345 با تشکیل دانشکده جنگلداری و اقتصاد جنگل فعالیت خود را آغاز کرد. جنگلداری عبارت است از به‌کارگیری مجموعه ای از علوم و فنون که در جهت شناخت جامعه های مختلف جنگلی و آگاهی از کمیت و کیفیت آن‌ها، پرورش توده های جنگل، بهره برداری مستمر از تولیدات جنگل، روش های مختلف قطع و استحصال و حمل درختان افکنده و سرانجام حفاظت، احیاء و توسعه مناطق جنگلی به‌عنوان تولیدکننده ماده اولیه (چوب) و تعدیل و تنظیم شرایط آب و هوایی و خاکی مورداستفاده قرار می گیرد. در رشته مهندسی جنگل مسائلی همچون طراحی، ساخت و نگهداری شبکه  راه های جنگلی، ماشین های جنگل، بهره برداری اصولی از جنگل، اجرای امور جنگل کاری، مدیریت نیروهای کار و پیشگیری از حوادث و ... مطرح می شود.

گروه شیلات

در سال 1353 رشته بهسازی طبیعت در گروه احیای مناطق خشک و کوهستانی دایر شد. این رشته زیربنای تشکیل گروه شیلات و محیط‌زیست به شمار می‌آید که در سال 1362 تشکیل شد و از سال 1373 به دو رشته شیلات و محیط‌زیست تقسیم شد. دانشجویان رشته شیلات با علوم مختلف بیولوژی و فیزیولوژی جانوری آبزیان، بوم‌شناسی و آب‌های شیرین و غیره آشنا می‌شوند و به شناخت آبزیان داخلی (آب شیرین) و دریایی و روش‌های پرورش و تکثیر آن‌ها آموزش عملی و علمی خواهند دید. هم‌چنین دانشجویان مسائل مربوط به ژنتیک آبزیان و صید و صیادی و تغذیه آبزیان، بهداشت و بیماری‌های مربوط به آن‌ها و همچنین تولید، بهره وری و عمل‌آوری فرآورده‌های شیلاتی را خواهند آموخت. گروه مستقل شیلات در سال 1389 ایجاد شد.

گروه آموزشی محیط‌ زیست

به‌طوری‌که در بالا عنوان شد، گروه آموزشی محیط‌ زیست پس از تفکیک گروه شیلات و محیط‌ زیست به دو گروه جداگانه در سال 1389 به‌طور رسمی ایجاد شده است.

دوره‌های آموزشی محیط‌ زیست برای آشنایی دانشجویان با جنبه‌های مختلف محیط‌ زیست طبیعی مانند حفاظت از تنوع زیستی، مدیریت حیاط وحش و زیستگاه‌های طبیعی آن‌ها، ارزیابی زیستگاه‌ها، مسائل آلودگی‌های محیط‌زیست (آلودگی آب، هوا و زمین) ارزیابی محیط‌زیست و بررسی اثرگذاری‌های توسعه بر محیط‌ زیست و آمایش سرزمین، طراحی و اداره پارک‌های ملی و جنگلی حفاظت‌شده دایر شده است.

گروه آموزشی علوم و صنایع چوب و کاغذ

این گروه در سال 1341 با عنوان گروه چوب شناسی در انستیتو جنگل و مرتع راه‌اندازی و از سال 1345 به‌عنوان یکی از چهار گروه آموزشی دانشکده منابع طبیعی آغاز به کارکرد. گروه علوم و صنایع چوب و کاغذ، امکانات آموزشی و تحقیقاتی را در زمینه‌های مختلف مربوط به چوب و فرآورده‌های چوبی، کاغذ و فرآورده‌های آن برای دانشجویان مقاطع مختلف کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری فراهم آورده است. در رشته بیولوژی و حفاظت چوب زمینه‌هایی چون تشریح و تشخیص چوب، عامل‌های مخرب چوب، حفاظت و اصلاح چوب، تغییرات در چوب، روش‌ها و تفسیر تصاویر میکروسکوپی فرآیند انتقال سیال در چوب موردتوجه قرار می‌گیرد. برنامه‌های درسی مدیریت و اقتصاد صنایع چوب و کاغذ شامل اقتصاد صنایع چوب و کاغذ، سازمان دهی، مدیریت و حسابداری صنایع چوب و کاغذ، بازرگانی چوب و فرآورده‌های چوبی، مدیریت تولید، بهره وری صنایع چوب و کاغذ می باشد. رشته صنایع خمیر و کاغذ مباحثی چون شیمی چوب، فناوری تهیه خمیرکاغذ، فناوری ساخت کاغذ، فناوری‌های بازیافت کاغذ، فناوری صنایع تبدیل کاغذی می‌پردازد. همچنین در رشته صنایع چوب برنامه‌های آموزشی شامل آشنایی با ساخت تخته خرده چوب، فرآورده‌های لایه ای چوب، تخته فیبر، روش های چوب بری، فناوری چسب، خشک‌کردن چوب و کنترل کیفیت فرآورده‌های چوبی می باشد. رشته مهندسی چوب نیز مباحثی مانند مکانیک چوب، طراحی سازه های چوبی، آزمون غیر مخرب، روش های اندازه گیری در مهندسی، مکانیک مواد فیبری و فرآورده‌های مرکب چوبی می پردازد. دانش‌آموختگان این رشته در آینده قادر خواهند بود در واحدهای تولیدی صنایع چوب و کاغذ، موسسه‌های تحقیقاتی و دانشگاه ها اشتغال پیدا کنند.